Тақырыбы:   Домбыра – дастан

   Мақсаты: 1.Қазақ халқының ұлттық өнерін әңгімелеу, ұлттық аспап домбыра туралы түсінік беру.               

2.Оқушылардың  сабаққаынтасын, қызығушылығын  арттыру, есте сақтау қабілетін дамыту.                  

3.Оқушы бойына музыкалық тәрбие қалыптастыру, ұлттық өнерді сүйе білуге тәрбиелеу.

Түрі:   аралас сабақ

Әдісі:  сұрақ-жауап, көрнекілікпен түсіндіру, әдеби- музыкалық  монтаж.

Пәнаралықбайланыс:  өмірмен, тарих, музыка.

Көрнекілігі: Музыкалық аспаптар, суреттер, нақыл сөздер, слайд, компьютер

  Сабақтың өтілу барысы

І.Ұйымдастыру бөлімі:

1.Оқушылармен амандасу, сабаққа даярлықтарын тексеру.

Қазақстан Республикасының Әнұраны хормен орындалады.

1.Психологиялық дайындық

Ойғатолсынсанамыз,

Бестікболсынбағамыз.

Баласындайбірүйдің,

Тату

болсынарамыз.

 (құшақтасыпкөріседі, 

қолалысыпамандасады.)

ІІ. Үйтапсырмасынсұрау

«Әдептілікәлемі» тақырыбындаөткентәрбиесағатындаберілгентапсырмалардытексеру. 

 ІІІ.Өткенсабақтыпысықтау.

Қызығушылықтыояту

«Әдептілік» сөзінтоптастыру.

  ІV. Жаңасабақ   Мағынанытану.

1.«Ой қозғау»                  

«Тақырыптыашу»

Қайұлттыңболмасынөзінің 

ұлттықмузыкалықаспабыболады. 

Музыкалықаспапбелгілібірұлттыңмузыкалықөнеріннасихаттаушықұрал.

Қазақхалқыныңмузыкалықаспаптары

сан алуан. Біздіңертезамандаөмірсүргената-бабаларымызаспаптыойлаптауып,

қолданжасапойнайбілгенекен. Еңалғашпайдаболғанаспаптар — домбыра мен

қобызаспабы. Уақытөтекелеаспаптыңбасқатүрлері де шығабастайды: қылқобыз,

шаңқобыз, жетіген, сыбызғы, асатаяқ, сазсырнай, дауылпаз, тұяқтасжәнет.б. 

(Суреттерікөрсетіледі)

.Жұмбақтаршешу.

1.     Бұласпап-атакөзі, баба мұра.

Қазақүшінтеңі бар ма, бағалы да,       

Тербеліпкетсешектер, теріпперне.

Теңізкүйлертөгіледішанағында.   (домбыра)

2.     Қосжелі, үшжеріненқазығы бар,

Құбылғанқоңыржелденазығы бар.

Желінісабалайдыдыңылдатып,

Байғұстыңсоншамане жазығы бар?

3.  Екіішеккебіртиектіқондыра,

Ойнаймызбізқолымыздыталдыра.

Білсеңегерайтақойшыбалақан,

Бұлқайаспап?

(Бұл-кәдімгідомбыра)

Халықарасындакеңінентарағанеңтанымаласпап

– домбырааспабы. Домбырадаәртүрлімузыкалықшығармаларорындалады. Ән, күй, терме,

жыр, толғаутіптіклассикалықшығармалар да орындауғаболады. 

Бұрын

ел арасынданебірәнші, жыршылар мен күйшілерөмірсүрген. Олар ел аралап,

домбыраментойлардаәнсалып, халықтыңкөңілінкөтерген.

Жаугершіліксоғыскезіндедомбырадантөгілгенкүйадамғарухберіп,

еңсесінкөтергенекен. Атыаңызғаайналған ер жүрек батыр Махамбет те

домбырадаәнсалып, күйтартабілген. Ал, ұлыкүйшілеркүйөнерінің  негізінқалағанҚұрманғазы,

Дина, Дәулеткерей,

Тәттімбеттердомбырааспабындаөтешеберлікпенойнағанынмақтанышпенайтамыз.

Домбырааспабыбірсөзбенайтқандақазақхалқыменбіргежаралғандепайтуғаболады.

Қазіргідейғылым

мен техника дамығанзамандадомбыраұлттықболмыстыбейнелейтінсимбол, ұлттық музыка

өнерініңжаршысыболмақ.

Домбыранегізгіүлкенүшбөліктентұрады.

Шанағы(кеудесі) мойныжәне басы.Шанақта дауыс шығаруға арналған ойық, үлкен тиек және

ішекті тартып тұратын түйме орналасқан. Мойны он тоғыздан жиырма екіге дейін

пернелерге  бөлінген.

 Басында ішекті тартып

бұрауға арналған екі құлақ бар. Құлаққа екі ішек тағылады. Құлақ домбыраның

күйін келтіруші қызмет атқарады.

Домбырам, жүрегіммен үндес едің,

Сенімен сырласымдай тілдесемін.

Бабамнанқалғанмұрам сен болмасаң,

Өнердің не екенінбілмеседім.

—

Домбырааспабындаойналғанқаралықайғыныестірткенаңызкүй «Ақсаққұлан»

(Суретбойыншаауызшатүсіндіру)
                                      

V.Сергіту сәті                  

Қаздар, қаздар  Га –га-  га                 

Жем жейсіңбе? Иә- иә- иә.

Жем жесеңдер келіңдер,  Жоқ — жоқ.

Неге?                 

Тауда қасқыр Жібермейді оңбаған.    ( 2 рет қайталату)

                 Домбыратуралыөлеңшумақтары

  1.

Екіішектіңбірінқатты,

 Бірінсәл

–сәл кем бұра.

 Қазақ–нағызқазақемес,

 Нағызқазақ

— домбыра.

2. Домбыра – шертіптартылатынішектіаспап.

3. Домбыра, мұншашешенболдың неге,

Күйталғапкөкірегіңшежіреме?

Сыр қозғапғасырларданжөнелесің

Саусағыңтиіпкетсеішегіңе.

4.Домбырамен сөйлеткен

Махаббатыхалқымның

Жігерберіпкүйдеген

Шақырады алтын күн.

5. Домбыратілегімдіқуаттасаң,

Үніңеүзілебірқұлақтосам.

Тарихтыңтереңіненсырақтарсаң,

Бойдағықуатымақуатқосам.

6. Қосішектолқындыөзен, сұлуарна,

Екпіндеперкінаққын, тұрыпалма.

   Мен білсем, домбыра

сен –махаббатсың,

Махаббаттіршіліктесуынарма?

7. Әдемісендеәуен бар сезінгенге,

Менің де оны ұқпағанкезім кем бе?

Үніңеқұлақтосамқұлаптүсіп,

Тірліктің  у –шуынанбезінгенде.

8. Тарткүйіңді, домбыра,

Төгіл–төгілтәттікүй

    Тау

суындайсылдыра,

Таудатұмантұрмасын,

    Ойды,

қырдықыдыра

Күйәлемдішарласын.

9.

Төксіндесеңсырын саз,

Құлағын тек оңбұра

Үнінеерсең, жұртыңмәз.

Ел мақтаныдомбыра.  

Ән:

Домбыра сазы.

«Кімжылдам»ойыны.

Ойынныңшарты:

Қазіргікездедомбыраменәнайтатынәншілеріміздің  суреттерікөрсетіледі.

Соләншініңкімекенін табу.

Сабақтықорытындылау.

«Бәйге» ойыныарқылы  сабақтықорытындылау.

Оңжақтағы 

-  

60                  

Қазақтыңұлттыққасиеттіаспабы.

Ортадағы      -  

50                 

Күйатасы мен анасыкімдер?

Солжақтағы - 

70                 

Аңызкүйқалайаталады?

Оңжақтағы   - 

30                 

Кімніңбаласыаңғашығады?

Солжақтағы -  10      

           Хан баласыныңөлімінкіместіртеді?

Ортадағы       - 

40                 

Хан не депжарлық шығарды?                                                           

-Тәрбиесағатымыздыңсоңында

музыка пәнініңмұғалімібіркүйтартыпбереді.

ІV. Үйгетапсырма: «Домбыра » сөзіне сөзжұмбақ құрастыру.